Πέμπτη 28 Νοεμβρίου 2013

Moby Dick (1956)

Ο νεαρός Ισμαήλ αναζητώντας την περιπέτεια μπαρκάρει στο φαλαινοθηρικό του Κάπταιν Αχαάβ, ενός σκληροτράχηλου καπετάνιου με μοναδικό σκοπό της ζωής του να εκδικηθεί τον Μομπι Ντικ, την λευκή φάλαινα που τον ακρωτηρίασε. Μια επικίνδυνη  θαλασσινή περιπέτεια ξεκινά για τον εντοπισμό του.
  Η καλύτερη κινηματογραφική μεταφορά του ομότιτλου υπερκλασσικού αριστουργήματος της αμερικανικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας του Herman Melville από τον μεγάλο John Huston.
 Την ιστορία αφηγείται ο Ισμαήλ. Γίνεται φίλος με έναν ιθαγενή καμακιστή που πουλάει κεφάλια και μπαρκάρουν στο Πίκουοντ αψηφώντας την προφητεία ενός μάντη "Στην θάλασσα μια μέρα θα μυρίσεις στεριά όπου δεν θα υπάρχει στεριά. Και εκείνη την ημέρα ο Αχαάβ θα πάει στο τάφο του αλλά θα αναστηθεί σε μια ώρα! Θα αναστηθεί και θα τους καλεί. Και όλοι, όλοι οι διασωθέντες θα τον ακολουθήσουν ένας ένας!" Πρίν ανέβουν στο πλοίο επισκέπτονται την εκκλησία των φαλαινοθηρών όπου κάνει κύρηγμα ο Orson Welles πάνω σε μια εγκατεστημένη πρύμνη μέσα στην εκκλησία και τους λέει το συμβολικό παραμύθι του Ιωνά. Το Πίκουοντ σαλπάρει ευλογημένο. Ο Κάπταιν Αχαάβ μ'ένα πόδι από σαγόνι φάλαινας και μια μεγάλη χαρακιά στο πρόσωπο, σημάδια μιας εσωτερικής σταύρωσης, τραύματα που λένε πιο πολλά από κάθε κήρυγμα για την θνησιμότητα του ατόμου, στον λόγο του προς το πλήρωμα υπόσχεται μια Ισπανική χρυσή ουγγιά σε όποιον εντοπίσει πρώτος τον Μόμπι Ντικ, την άσπρη φάλαινα που έσχισε την ψυχή και το σώμα του μέχρι που μάτωσαν μαζί. Τόσο άσπρη και μεγάλη όσο ένα βουνό χιόνι. Ένα βουνό που κάποιος έβαλε στη θάλασσα ικανό να καταπιεί ολόκληρα πληρώματα και να καθαρίσει τα δόντια της με τα κουπιά. Μια μεγάλη μαρμάρινη ταφόπλακα που πλέει. Θάνατος στον Μόμπι Ντικ! αναφωνούν. Έχει φτιάξει ειδικό χάρτι με τις πορείες φαλαινών από ημερολόγια πλοίων για τον εντοπισμό του. Η μανία του για εκδίκηση τον αναγκάζει να απαρνηθεί ναυτικούς ηθικούς κώδικες, εύκολο πλουτισμό, ύπνο, λογική, την ζωή του και την ζωή του πληρώματος. 
  H σύγκρουση Αχαάβ και Μόμπι Ντικ, πέρα απο μια συναρπαστική ναυτική περιπέτεια, είναι ένα φιλοσοφικό δοκίμιο πάνω στη φύση του καλού και του κακού, τον άνθρωπο και τη μοίρα του, το μεγαλείο και την αυτοκαταστροφή. Ο Αχαάβ βλέπει την άσπρη φάλαινα ως μία ενσάρκωση της θεϊκής καταστροφικής και σαδιστικής δύναμης - "Το κακοήθες πράγμα που έχει βασανίσει και φοβίσει τον άνθρωπο από την αρχή των χρόνων! Αυτό που βλάπτει και ακρωτηριάζει τη φυλή μας. Που δεν μας σκοτώνει εντελώς αλλά μας αφήνει να ζούμε με μισή καρδιά και μισό πνευμόνι". Από αυτή τη βλάσφημη θέση και μια βαθύτερη εσωτερική παρόρμηση εξωθείται στα άκρα, εξεγείρεται κόντρα στο αδύνατο, σε μια επικών διαστάσεων υπερβατική επιχείρηση αυτοκτονίας, σε μια καταδικασμένη αποστολή. Πιστή μεταφορά του πρωτότυπου κειμένου γεμάτη με μεταφορές και συμβολισμούς πάνω στην αναμέτρηση ανθρώπου και φύσης, (ξεπερασμένη αλλά) επιβλητική ερμηνεία από Γκρεγκορυ Πεκ, θεαματική δράση με εντυπωσιακά εφε παλαιάς κοπής μέχρι και το συγκλονιστικό αξέχαστο φινάλε.
1.


The Greatest Opening Scene (12)




Do The Right Thing (1989)
Dir. Spike Lee

Δευτέρα 11 Νοεμβρίου 2013

Zardoz (1974)


Έτος 2293. Η βιομηχανική κοινωνία έχει καταρρεύσει. Η Γη επέστρεψε στην βαρβαρότητα. Ο Ζεντ είναι Εξολοθρευτής, πολεμιστής που καταδυναστεύει του Βάρβαρους για χάρη του Ζαρντόζ, μια ιπτάμενη λίθινη κεφαλή. Μια μέρα μπαίνει στην κεφαλή και φτάνει στο Βόρτεξ 4, κατοικία των υπερεξελιγμένων Αιωνίων. Εκεί θα χρησιμοποιηθεί ως σκλάβος και αντικείμενο επιστημονικής μελέτης. Η παρουσία του θα ταράξει την ισορροπία της Ουτοπίας.
Η ιστορία ακόμα να αποφανθεί για το Ζαρντόζ. Φέσι με δυνατά σημεία ή μεγαλείο με αδύνατα σημεία? Είναι η παράξενη υπερφιλόδοξη δημιουργία (σκηνοθεσία/σενάριο/παραγωγή) του βρετανού John Boorman (Point Blank. 1967, Hell in the Pacific.1968, Deliverance.1972, Excalibur.1981, The General.1998) που χαρίζει στον Sean Connery το βραβείο "χειρότερη επαγγελματική κίνηση καριέρας".
Το πρώτο κουφό έρχεται με την εισαγωγή - ένα ιπτάμενο κεφάλι συστήνεται ως Ζαρντόζ. Είναι 300 χρονών και επιθυμεί σφοδρά να πεθάνει, μα ο θάνατος είναι πλέον ανέφικτος. Είναι ψευδής θεός στο επάγγελμα και μαριονετίστας. Κινεί τα νήματα πολλών χαρακτήρων και συμβάντων σ'αυτή την ιστορία... αναρωτιέται "ασχολείται και ο θεός με show business?" Τέλος εισαγωγής. Ένα τεράστιο πέτρινο ιπτάμενο κεφάλι προσγειώνεται σ'ένα βουνό, είναι ο Ζαρντόζ. Μιλά σε έφιππους πολεμιστές που φορούν μάσκα/ομοίωμα του- "αφυπνισθήκατε από τη βαρβαρότητα για να σκοτώσετε τους βάρβαρους που πολλαπλασιάζονται. Το όπλο είναι αγαθό. Το πέος είναι όργανο του κακού, γεννά ζωή, που δηλητηριάζει τη Γη με την πανώλη των ανθρώπων. Πηγαίνετε και σκοτώστε"- ξερνάει πολυβόλα και αυτοί το ταιζουν με σιτηρά ζητωκραυγάζουντας. Ένας απο αυτούς είναι ο Ζεντ, πυροβολεί εξ επαφής το κοινό για να πέσουν οι τίτλοι αρχής. Ένα σχεδόν τέλειο πρώτο 5λεπτο. Το Βόρτεξ 4 καλύπτεται με αόρατα τοίχοι. Οι Αιώνιοι ζουν σαν θεοί του Ολύμπου, ιδανικά, ειρηνικά, χωρίς νόημα και βαρετά. Έχουν υπερφυσικές ικανότητες και είναι συντονισμένοι με έναν κρύσταλλο/υπερυπολογιστή τεχνητής νοημοσύνης/κιβωτό(?) που ρυθμίζει τα πάντα και έχει όλες τις απαντήσεις. Διαιωνίζονται χωρίς αναπαραγωγή, η σεξουαλικότητα έχει σβήσει και ο ύπνος έχει αντικατασταθεί απ'τον διαλογισμό. Η παράβαση των κανόνων -πχ αρνητική ενέργεια- τιμωρείται με αύξηση της ηλικίας. Αποστάτες είναι οι αντιφρωνούντες- τιμωρημένοι με αιώνια γεροντική άνια ενώ οι Απαθείς έχουν πέσει σε κατατονία μετά από υπερβολική δόση διαλογισμού. Ο Ζεντ είναι ο απομηχανής θεός, η αποκατάσταση της ασέλγειας πάνω στη φύση, φέρνει τον θάνατο, την λύτρωση τους. 
Πέρα από το 1984. Πέρα από το 2001. Πέρα από τη Ζωή. Πέρα απο το Θάνατο. Τόσο πέρα όμως που το νόημα εξαφανίζεται μέσα σε πλήθος ιδεών και στο τέλος μένει η εικόνα του ημίγυμνου James Bond με κόκκινη βράκα και μπότες, κοτσίδα, μουστάκι και πιστόλι στο χέρι ή μήπως αυτή που είναι ντυμένος με νυφικό? Από την κοινωνιολογία όπου μια κάστα εκλεκτών ευημερεί έναντι της μαζας, στην φιλοσοφία και τον θάνατο του θεού, μέχρι τον φόβο περι απανθρωπισμού λόγω της τεράστιας τεχνολογικής ανάπτυξης. Όλα αυτά πάνω στο κλασσικό στόρυ- ξένος φτάνει σε βασίλειο και ερωτεύεται την πριγγίπισσα. Ένα σωρό ιδέες έρχονται και φεύγουν χωρίς να αποδιδόνται επαρκώς αλλά κάθε μια από μόνη της θα μπορούσε να αποτελεί βάση μιας διαφορετικής ταινίας και απανωτές wtf στιγμές με highlight την σκηνή όπου η Charlotte Rampling μελετά στον Sean Connery την εγκεφαλική πλευρά του άλυτου μυστήριου της στύσης... ή μήπως οι μάχες με τις φαρμακερές ματιές ή ο διάλογος με τον κρύσταλλο ή το απίστευτο body count στο φινάλε ή οι στολές ? Νίτσε, Μαρξ, Έλιοτ, ΜπετΌβεν και ο Μάγος του Οζ σε μια πισίνα γεμάτη με lcd. Φουτουριστική χίππικη μόδα, τρελά ντεκόρ και γκάτζετς, μεταποκαλυπτικά υπαρξιακά ερωτήματα, ξύπνημα απ'τα όνειρα των 60ς, εκτροχιασμένη επιστημονική φαντασία, παραλήρημα τρελής ιδιοφυίας, φαντασμαγορικό πολυεπίπεδο έπος πολυπλοκότητας Τόλκιν. Ύπερανω κριτικης, μοναδικό, παράδοξο, ακαταλαβίστικο, καταλάθος σουρρεαλιστικό. Παραισθησιογόνος αχταρμάς απείρου κάλους.  
1.