Rififi (1955)

O Τόνι Στεφανουά βγαίνει απο τη φυλακή μετά απο 5 χρόνια.2 φίλοι του προτείνουν την ληστεία κοσμηματοπολείου. Με την προσθήκη ενός Ιταλού γυναικά εξπερ στα χρηματοκιβώτια στήνουν το μεγάλο κόλπο.

 Tο Χολλυγουντ κυνήγησε και εκτός αμερικής τον Jules -δεν δίνω ονόματα- Dassin απαγόρευοντας σε ευρωπαϊκές εταιρίες να τον προσλάβουν. Mετά από 5 χρόνια καταφέρνει να επιστρέψει, για βιοποριστικούς λόγους, με αυτη την χαμηλού προυπολογισμού διασκευή της ομώνυμης νουβέλας του Auguste le Breton. Ανακατεύοντας στοιχεία του αμερικάνικου και γαλλικού νουαρ, ανανέωσε και επαναπροσδιόρισε το ύφος του είδους, επηρέασε την επερχόμενη νουβελ βαγκ αλλά και τις ταινίες δράσης γενικότερα. Tην επιτυχία της ταινίας ακολούθησε η εμφάνιση ενός ολόκληρου υποείδους -heist movies- ταινίες με θέμα ληστείες.

Ο κουρασμένος πια Τόνι δυστάζει να πει το ναι. Αφού συναντήσει την πρώην ερωμένη του που τον πούλησε όταν αυτός φυλακίστηκε για τον ιδιοκτήτη κλαμπ Γκρούντερ- η μεγαλύτερη σκηνή εξευτελισμού που έγινε ποτέ- αλλάζει γνώμη και τελικά μπαίνει στο κόλπο για το γαμώτο της υπόθεσης θέτωντας στόχο όχι την βιτρίνα οπώς αρχικά ήταν το σχέδιο αλλά το χρηματοκιβώτιο. Η συμμορία προετοιμάζεται, παρακολουθεί, χρονομετρεί, μελετά και εξολοθρεύει τους συναγερμούς... ακολουθεί η Περίφημη πρωτοφανής 33λεπτη ανεπανάληπτη Αθόρυβη αγωνιώδης σκηνή του ριφιφι. Η ταινία δεν τελείωνει εδώ όπως συνηθίζεται. Ο Γκρούντερ και ο πρεζάκιας αδερφός του ανακαλύπτουν από απερεσκεψία του Ιταλού (Dassin) τα περι ληστείας και βάζουν στο μάτι τα κλοπιμαία . Ακολουθεί απαγωγή, θυσία, πιστολίδι και αγωνία μέχρι το ολέθριο κατάμαυρο φινάλε.

Ο Ντασεν -προ μελινας- παρουσιάζει τον υπόκοσμο πιο ανθρώπινο από ποτέ. Άνδρες με οικογένεια, όνειρα και πάθη δένονται με ένα κώδικα τιμής και αλληλεγγύης κάτω από το μεγάλο ρίσκο. Η αγωνία, αποφασιστικότητα, ελπίδα και ένταση της καθοριστικής αυτής στιγμής ζωγραφίζεται συνεχώς στα πρόσωπα τους. Ένας για όλους και όλοι για έναν στο βροχερό βρώμικο και σκοτεινό Παρίσι. Η τελευταία μεγάλη του δουλειά είναι ένα υποδειγματικό σκοτεινό πεσιμιστικό ατμοσφαιρικό αγέραστο αξεπέραστο φιλμ νουαρ με προτόγνωρες για την εποχή του σκηνές βίας ναρκωτικών και σεξ, ασταμάτητη δράση, ανατροπές και έντονο σασπενς."Ένα απο τα χειρότερα βιβλία που έχω διαβάσει έγινε το καλύτερο φιλμ νουαρ που έχω δει. Ιδιοφυές σενάριο, διάλογοι, σκηνικά, μουσική, καστ" είπε ο κριτικός ακόμα Francois Truffaut. "Μέσα στην παράδοση του γαλλικού αστυνομικού μυθιστορήματος, ο Ντασσέν δημιουργεί ένα αρχέτυπο για ένα ολόκληρο κινηματογραφικό είδος, ενώ ο τρόπος που χρησιμοποίησε το μουσικό μοτίβο για να δημιουργήσει ύφος και ατμόσφαιρα ήταν επαναστατικός" είπε ο Σκορτσέζε. Το βραβείο σκηνοθεσίας στις Κάννες είναι λίγο.
1.«Ριφιφί» - λέξη αραβικής προέλευσης, καταχωρημένη στην αργκό του υποκόσμου με την έννοια της έντονης διαμάχης και μπλεξίματος, η οποία, μετά την επιτυχία της ταινίας, αναβαθμίστηκε σε όρο προσδιοριστικό της διάρρηξης «επιστημονικών προδιαγραφών».
2.Η σκηνή της ληστείας είναι τόσο ρεαλιστική που η ταινία απαγορεύτηκε σε πολλές χώρες καθώς ληστές αντέγραφαν τις τεχνικές που χρησιμοποιούν οι ήρωες κατά τη διάρκεια της διάρρηξης.

Night and the City (1950)

Ο Χάρυ Φάμπιαν θέλει να γίνει σπουδαίος και δεν τον ενδιαφέρει πως θα συγκεντρώσει χρήματα για να το πετύχει. H ευκαιρία θα βρεθεί όταν προσπαθήσει να πάρει τον έλεγχο των αγώνων επαγγελματικής πάλης του Λονδίνου και τότε θα βρεθεί αντιμέτωπος με το οργανωμένο έγκλημα της πόλης.

"Παρά το οτι στη δεκαετία του 50 το Χολλυγουντ απαιτούσε μια πιο εξωραισμένη δογματική διατύπωση των πολλών αρετών της αστικής τάξης, το νουαρ κατάφερε όχι μόνο να διατηρήσει ζωντανό τον προλεταριακό του πυρήνα αλλά και το πολιτικό κλίμα του την στιγμή της διαμόρφωσης του". Η πρώτη ταινία του -μαυρισμένο από τον μακαρθισμό- Jules Dassin - προ μελίνας- εκτός usa είναι μια κινηματογραφική περιήγηση στα θέματα του νουαρ με φόντο το σκοτεινότερο Λονδίνο - οργανωμένο έγκλημα, πορνεία, εκβιασμοί, χαφιέδες παντού, συμμορία ψευδοανάπηρων ζητιάνων, μπράβοι, στημένα παιχνίδια, κολόμπαρα, παλαιστές σε ένα ζωντανό σκοτεινό λαβύρινθο από φρεάτια κλιμακοστασίων, ομίχλη, σκιές, καπνισμένα στενά, γέφυρες, γιαπιά,...
Ο Φάμπιαν (Richard Widmark) -μικροαπατεώνας, τζογαδόρος, τρακαδόρος, κράχτης σε κλαμπ, με προφιλ επιτυχημένου επιχειρηματία, ικανότατος ψεύτης, υπερφιλόδοξος, αναξιόπιστος, "καλλιτέχνης χωρίς τέχνη", τα βγάζει πέρα μόνο με "μυαλό και κότσια"- για άλλη μια φορά βρίσκεται κυνηγημένος. Βρίσκει καταφύγιο στη φίλη του- τραγουδίστρια στο κλαμπ Silver Fox. Αυτή θέλει να τον προσγειώσει σε μια νορμάλ ζωή ενώ αυτός προσπαθεί να της κλέψει μερικά ψιλά. Αργότερα συνωμοτεί με την τσατσα αλλά και με τον αποκρουστικό γλυώδη άντρα της- ιδιοκτήτη του κλαμπ. Κερδίζει την συμπάθεια του παλαίμαχου έλληνα παλαιστή Γκρεγκόριους -εκπρόσωπο της ηθικής παλιάς σχολής και απογοητευμένο πατέρα. Σχέδιο του Φαμπιαν είναι να πάρει τον έλενχο των αγώνων πάλης και τον χρησιμοποιεί ως ασπίδα για την μαφία που διοικεί ο γιος του Κρίστο. Η φαινομενικά καλή του τύχη αρχίζει να ξεφτίζει όταν η απάτη ξεπεράσει τα όρια.Τότε θα βρεθεί επικυρηγμένος και κυνηγημένος από ολο τον υπόκοσμο του Λονδινου.
Επηρεασμένος απο τον εξπρεσιονισμό του Fritz Lang και την σκληρή αφηγηματική γραμμή του πρώιμου νουαρ, παρακολουθεί χαρακτηριστικούς τύπους της νύχτας δημιουργώντας μια τοιχογραφία της πόλης και αποκαλύπτει ένα κόσμο που σέρνεται αδιέξοδα στις προσταγές της μεταπολεμικής ελεύθερης αγοράς.  Aπαισιόδοξο,  κυνικό, αγέραστο, ατμοσφαιρικό, αρχετυπικό -αν και υπερβαίνει τα όρια του είδους-film noir (2οκλασσατο τότε είδος) που δεν εκτιμήθηκε από τους κριτικούς στην εποχής λόγω του μηδενιστικού χαρακτήρα και της μονοδιάστατης βρώμικης απεικόνησης του Λονδίνου. Γρήγορος ρυθμός, ανατροπές, ένταση, δράμα, εκπλήξεις, σασπένς, κυνηγητά, τρομερή σκηνή πάλης μεταξυ Γκρεγκόριους και Στραγκαλιστή, κορυφαίο φινάλε. Μια αποκαλυπτική προκλητική καυστική κριτική. Μια χλεπα σχόλιο για τους ρουφιάνους που κάρφωναν συντρόφους και φίλους στην επιτροπή του Μακάρθι. "Ένας νουαρ πρόλογος στην αντίληψη της μετανεωτερικής θεωρίας για την κρίσιμη σημασία του θεάματος (παλη, κλαμπ) σε μια παρακμάζουσα τάξη πραγμάτων ....όπου το κοινό μαθαίνει να ζητά την εμπορία εικόνων σκηνοθετημένου πάθους και όχι αυτό καθ'αυτό το πάθος... Ο Dassin- προ μελίνας- ηταν υπέρμαχος της μυθικής, προλεταριακής σύγκρουσης, που ήταν πανταχού παρούσα στη δίνη της αστικής ευταξίας, και το έργο του ήταν μια ανελέητη κριτική της ασημαντότητας και της βίας της καθημερινότητας..."

1.Το «κίνημα του μακαρθισμού» άρχισε στα τέλη της δεκαετίας του 1940, όταν ο Ψυχρός Πόλεμος φούντωνε ολοένα περισσότερο, με αποτέλεσμα ακροδεξιοί πολιτικοί των ΗΠΑ να δημιουργήσουν ένα κλίμα κομμουνιστικής φοβίας. Επικεφαλής του κινήματος ήταν ο γερουσιαστής Τζον Μακ Κάρθι ο οποίος με τη σιωπηρή συνεργασία των μεγάλων παραγωγών άρχισε να καλεί μάρτυρες για να αποδείξει την κομμουνιστική διείσδυση στο Χόλιγουντ. Θύματά του όσοι αρνούνταν να συνεργαστούν.Πολλοί αναγκάστηκαν να εργάζονται με ψευδώνυμο, κάποιοι έγραφαν για άλλους σεναριογράφους και κάποιοι αυτοεξορίστηκαν στην Ευρώπη .
2.Αμερικάνικο remake το 1992 με De Niro
3.τα "..." από το βιβλίο του Bryan Palmer Κουλτούρες της Nύχτας-νυχτερινές περιηγήσεις στις ιστορίες παράβασης από το μεσαίωνα μέχρι σήμερα....
4.