Δευτέρα 4 Απριλίου 2011

Πέφτουν οι Σφαίρες σαν το Χαλάζι και ο Τραυματισμένος Καλλιτέχνης Αναστενάζει (1977)

Βρέθηκε επιτέλους μετά από χρόνια, η «απαγορευμένη» ταινία του Νίκου Αλευρά, «Πέφτουν οι σφαίρες σαν το χαλάζι και ο τραυματισμένος καλλιτέχνης αναστενάζει…», όπου το 1984, κόπηκε στον αέρα ξαφνικά και απρόοπτα, μετά από την προβολή της στην ΕΡΤ2. Εθνικόφρονες και χριστιανικές δυνάμεις της εποχής μαζεύτηκαν έξω από το σταθμό διαμαρτυρόμενοι. Έπεσε ο γενικός διακόπτης και για μισή ώρα έπαιζε μόνο "χιόνι". Το διοικητικό συμβούλιο της ΕΡΤ2 παραιτήθηκε, δημιουργήθηκε ένα τεράστιο σκάνδαλο με διεθνείς διαστάσεις (πρωτοσέλιδο στην Washington Post και στους New York Times, "Η μεγαλύτερη γκάφα που σημειώθηκε ποτέ σ’ όλα τα τηλεοπτικά δίκτυα του πολιτισμένου κόσμου"-CNN )
Ο γενειοφόρος Νίκος Αλευράς, υποδύεται ένα μωρό φορώντας μόνο τις πάνες του. Η μητέρα του του βάζει ταλκ, τον βάζει στην κούνια, τον νανουρίζει και τον θηλάζει στην αγκαλιά της. Έρχονται γυμνόστηθες μασκοφόρες γειτόνισες να θαυμάσουν την ομορφιά του... κάπου εδώ κόπηκε... Μια άναρχη αυτοσχεδιαστική αυτοβιογραφική ταινία με σκηνοθέτη, σεναριογράφο, πρωταγωνιστή, αφηγητή και σχολιαστή τον ίδιο, μια συρραφή από σκηνοθετημένα και τυχαία(?) πλάνα απ'την προσωπική του ζωή, συνεντεύξεις από διάφορους τύπους σε παγκάκια της Αθήνας, τραγούδι και λίγοι διάλογοι. Ο σκηνοθέτης θυμάται την ζωή του από την γέννηση, ενηλικίωση, τον γάμο του, καθημερινότητα, την πορεία του στον κινηματογράφο, την βράβευση του, τις φιλοσοφικές, πολιτικές και καλλιτεχνικές αναζητήσεις.
Με δόγμα "οι ταινίες δεν μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Μόνο η πολιτική δράση μπορεί. Δεν υπάρχει κανένας διάλογος με το κοινό. Όλες οι ταινίες είναι αστικές πρίν ακόμα γεννηθούν. Το σύστημα απορροφάει τα πάντα και οι αστοί συνηθίζουν τα πάντα... κάνει ταινίες αρνητικές. Tαινίες που όχι μόνο να μην καταλαβαίνουν οι αστοί, μα να τους εξοργίζουν". Παράξενο, ενοχλητικό και ακαταλαβίστικο έργο με μια πρωτόγνωρη κινηματογραφική φόρμα χωρίς προφανή γραμμικότητα, αλλοιώνοντας τις σχέσεις θεατή-δημιουργού και με ιδιόρυθμο χιούμορ προσπαθεί να υμνήσει τον έρωτα, το πάθος, την ελευθερία και την φύση. Μετά το σκάνδαλο του 1984, έγινε ακατάλληλη για ανηλίκους (ενώ πρίν δεν ήταν) και η ταινία απαγορεύθηκε ως πορνογράφημα. Ένα ανάποδο γαμώτο με σουρεαλιστική δομή χωρίς όρια, σαρκαστική και προκλητική διάθεση που προκάλεψε πανικό στους λογοκριτές του "προοδευτικού" πασοκ, σκόνταψε στο κράσπεδο της τότε μικροαστικής νεοελληνικής "κοινής γνώμης" και καλώς ή κακώς, μοιραία ή καταλάθος έγινε μύθος

1.εκδόθηκε πρόσφατα μαζί με συνοδευτικό βιβλίο που περιλαμβάνει το σενάριο και τα τεκμήρια του σκανδάλου
2.update-απο συνεντευξη του Τεος Ρομβου
Η πιο σπουδαία κινηματογραφική δουλειά στην οποία συμμετείχα ήταν χωρίς αμφιβολία η ταινία «Πέφτουν οι σφαίρες σαν το χαλάζι…» που έγινε χάρη στην τρέλα του Νίκου Αλευρά που είχε την τόλμη να ξεκινήσει μεγάλου μήκους ταινία χωρίς να υπάρχει σενάριο και κάθε βράδυ τελειώνοντας το γύρισμα συζητούσαμε τι θα γυρίζαμε την επόμενη μέρα. Ε, αυτό νομίζω ότι ήταν μια κορυφαία ανατρεπτική στιγμή στην κινηματογραφική λογική που υπόκειται σε χίλιες δυο οικονομικές και άλλες δεσμεύσεις. Από αυτό το καθημερινό αυθόρμητο γίγνεσθαι προέκυψε μια σπουδαία ταινία γεμάτη αφέλεια, αμηχανία και αμεσότητα, παρόμοια ταινία στη συντηρητική χώρα μας δε ματάγινε και είχε τεράστια αποδοχή στις αίθουσες. Και όμως αυτή την ταινία την έκοψαν οι σκηνοθέτες στο πρώτο (και τελευταίο) Ελεύθερο Φεστιβάλ που διοργάνωσε η Εταιρεία Σκηνοθετών το 1977, και αργότερα στα 1983, μιαν αποφράδα νύχτα όταν προγραμματίστηκε να προβληθεί στην κρατική τηλεόραση, κόπηκε λίγα λεπτά αφότου ξεκίνησε η προβολή της εξαιτίας θύελλας αντιδράσεων και πολιτικών παρεμβάσεων.

9 σχόλια:

  1. "Κανάρη! Κανάρη!" Ταινία απαραίτητη να την έχεις δει (σήμερα ίσως 2 φορές απαραίτητη), ταινία με αλήθειες και μεγάλες ευαισθησίες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. δεν ξερω φιλε,εχω τις επιφυλαξεις μου ως προς τις προθεσεις του αλευρα...σιγουρα εχει ιστορικη αξια μιας και "μια τρυπα στο νερο" καταφερε να κανει τοσο ντορο

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Αν εννοεις τις πολιτικες προθεσεις συμφωνω και γω. Δειχνει ομως και πως λειτουργει πανω κατω η βιομηχανια του κινηματογραφου (αν το προεκτεινεις πως λειτουργει πολλες φορες, σε διαφορα θεματα εκτος κιν/φου, στην καθημερινη ζωη, ενα ποσοστο ανθρωπων). Κινηματογραφικα δεν την θεωρω και τοσο τρυπα στο νερο γιατι λεει κατι, εχει κορμο, ασχετα αν ο τροπος που το λεει ειναι λιγο οτι να ναι. Για μενα βρισκει ενα κεντρο εστω και μεσω Λαμιας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. πολιτικα και περι βιομηχανιας,ενταξει,ολα οκ.
    περι κορμου λεω...μου φανηκε σαν ενα κολαζ απο τυχαια και οτι ναναι πλανα ,και μετα βαζει αφηγηση και φτιαχνει κορμο.
    ...δεν μπορεις να πεις μια ιστορια,κανεις ενα αχταρμα και το λες τεχνη (δεν το λεω με την συντηρητικη εννοια)...
    δεν θελει να ειναι "διανουμενιστικος"...αλλα μονο σε "καλλιτεχναδες" απευθυνεται...
    αυτη η επαναστικοτητα των καλλιτεχναδων της μεταπολιτευσης παντα μου βρομαει...παντως το στοιχημα το κερδισε -τους πεταξε τα μυαλα εξω...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. εχεις δικιο σ' αυτο με την αφηγηση στο μεγαλυτερο μερος. τι εννοω. μολις την ειδα σκεφτηκα το εξης: ο ανθρωπος λειτουργησε περισσοτερο βασει αναμνησεων που ειχε αρκετα χρονια πισω, οποτε επρεπε να λειτουργησει βασει εικονας κατα πρωτον. ειχε και μια (μικροτερη) αφηγηση και προσπαθησε να τα φερει στη μεση αυτα τα 2. Ε, η εικονα-αναμνηση λογικο να υπερτερει. Απο την αλλη πολλοι μεγαλυτεροι σκηνοθετες λειτουργουν ετσι. Σχετικοι οι κανονες στην τεχνη..
    Για το διανοουμενιστικος και το που απευθυνεται, απο την πολυ μικρη συναναστροφη μου με λιγους ανθρωπους στο χωρο οι καλλιτεχνες ειναι αντιφατικοι ανθρωποι σε μεγαλο ποσοστο. :)
    Συνηθες η επαναστατικοτητα να εχει πολλες φορες και μια καπηλεια μεσα της. Πρεπει να ειμαστε κριτικοι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Πρεπει να ειμαστε κριτικοι.
    ασε το καλλιτεχνικο σκελος...καλοδεχουμενος ο "πειραματισμος"
    ποιος ο αντικτυπος της ταινιας οταν βγηκε το 1977?
    αν δεν γινοταν το σκανδαλο η ταινια "δεν θα υπηρχε"...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Σ'αυτο πασο. Ετσι την εψαξα και γω και την ειδα, ως "την ταινια που κοπηκε τοτε απο την κρατικη"

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. παρολαυτα...η δυναμη των εικονων και τα μπουκετα που εισπρατεις μενουν σιγουρα αξεχαστα....

    ΑπάντησηΔιαγραφή